Dzika róża to kwiat ceniony za piękno, wdzięk i zapach, kwiat wielu korzyści, to wartościowy dar natury o wszechstronnym zastosowaniu.
Dzika róża (Rosa canina) to kwitnący krzew, czasami pnącze, o kwiatkach pięciopłatkowych pojedynczych lub zebranych w większy kwiatostan. O różowym, łososiowo-różowym, morelowym, czerwono-wiśniowym, fioletowo-wrzosowym, białym lub biało-kremowym kolorze płatków. Roślina o pnączach z kolcami, liściach zielonych, niekiedy drobno-kolczastych i brzegach ostro ząbkowanych. Odmiany róż owocowych osiągają od kilkudziesięciu centymetrów do 3 metrów wysokości w zależności od gatunku. Nowe gatunki powstają w wyniku krzyżowania z innymi gatunkami takimi jak z różą alpejską, czerwoną, rdzawą, francuską, różą gęstokolczastą czy różą Jundziłła (w Polsce występuje na południu kraju, jest gatunkiem bardzo rzadkim). Krzew klasyfikowany w dziale Magnoliophyta, nazwa naukowa Rosales i rodzina Rosaceae. Pierwotnie krzew wywodził się z Azji Wschodniej, a w szczególności z obszaru Chin. Występuje w strefach umiarkowanych i ciepłych półkuli północnej. Rośnie w Ameryce Północnej, północno-zachodniej Afryce, Europie, w wielu częściach Azji i Oceanii.
W kategorii klasyfikacji znanych jest od 150 do 200 gatunków róż dzikich, 20 tysięcy gatunków szlachetnych. W Polsce w stanie dzikim rośnie około 25 gatunków, różniących się formą, liśćmi, kolorem kwiatów, kształtem i wielkością owoców. Dziką różę spotyka się na łąkach, skrajach lasu, przydrożach, wzdłuż rzek i strumieni, w parkach, krzew jest również dekoracją ogrodów. Piękne, kwieciste i silnie pachnące krzewy mogą tworzyć nieformowane żywopłoty. Komponują się z pospolitymi gatunkami krzewów takimi jak berberys, tarnina, kalina, trzmielina itp. Pachnące kwiaty przyciągają pszczoły miodne, owady zapylające oraz ptaki, stanowiąc dla nich pożywienie i schronienie.
Dzika róża – polecane odmiany
Pink Grootendorst, Róża piżmowa, Kazanlik, PiRo3, Hammarberg, Hansa, Snow Pavement, Konstancin, Ballerina, Robin Hood, Red Rugostar, Resonanz (płatki o różnych odcieniach różu).
Dzika róża kwitnie obficie w miejscach nasłonecznionych. Krzew niewymagający, rośnie na glebach umiarkowanie wilgotnych, przepuszczalnych. Okres sadzenia to jesień lub wiosna. Najobficiej rośnie w miejscach największego promieniowania słonecznego. Corocznie róże powinno, się przycinać usuwając, chore i słabe pędy, co pobudza krzew do kwitnienia. Przed wiekami dzika róża wchodziła w skład różnorodnego roślinnego pożywienia.
W medycynie ludowej wykorzystywana była jako „lek” na wiele dolegliwości. Owoce, kwiaty, młode listki i susz stosuje się do produkcji galaretek, konfitur, soków, syropów witaminowych, win, nalewek, herbaty i jako składnik w kosmetyce. Olej z dzikiej róży uzyskujemy z nasion róży damasceńskiej (Rosa damascena Mill), róży stulistnej (Rosa centifolia L.). Właściwości i zalety dzikiej róży coraz częściej wykorzystuje się jako wartościowy surowiec w przetwórstwie i w lecznictwie.
Owoc dzikiej róży, szupinkowy, ma kształt kulisty lub wydłużony, kolor od pomarańczowego, czerwonego z purpurowym odcieniem po brązowy. Wewnątrz owocu znajdują się owłosione orzeszki z maleńkimi nasionkami. Zbiera się owoce dojrzałe, gdyż niskie temperatury powodują ubytek witaminy C.
Dzika róża właściwości
Owoce dzikiej róży to bogactwo witaminy C. Zawarte w owocach witaminy (A, B1, B2, E, K) to naturalny sposób zwiększenia odporności organizmu. Dzika róża to także sole mineralne takie jak potas, wapń, żelazo, fosfor, magnez oraz wysoka zawartość kwasów tłuszczowych Omega 3 i Omega 6. Roślina niezwykle bogata w substancje aktywne, czyli czynne, wchodzące w skład leków, decydujące o właściwościach leczniczych.
Płatki kwiatów dzikiej róży owoce i korzenie stosuje się jako lek zewnętrznie i wewnętrznie. Odwar z korzenia pije się przy kamicy. Herbata z płatków obniża gorączkę, leczy katar i nieżyt oskrzeli, wpływa na usuwanie toksyn z organizmu, działa moczopędnie. Róża zwalcza infekcje w systemie trawiennym i pomaga przywrócić właściwą florę bakteryjną po kuracji antybiotykami. Niektóre odmiany wykazują właściwości przeciwnowotworowe, antytoksyczne, przeciw-wrzodowe, przeciwzapalne, przeciwalergiczne, opóźniają procesy starzenia. Odkażający charakter płatków czyni je lekarstwem na siniaki, nacięcia, rany. Owoce i płatki działają uspokajająco na system nerwowy, zmniejszają zmęczenie, mają wpływ na łagodzenie stanów depresyjnych. U mężczyzn pomagają w leczeniu impotencji.
Woda różana oczyszcza i tonizuje skórę, wygładza zmarszczki, likwiduje wągry i trądzik. Kompresy z wodą różaną stosowane są przy obrzękach, stłuczeniach, łagodzą opuchnięcia i bóle.
Napar z płatków jest stosowany do płukania jamy ustnej i gardła. Popękane usta smarujemy maścią lub olejkiem różanym.
Smacznie i zdrowo.
1. Konfitura z owoców dzikiej róży.
Składniki: 2 kilogramy dzikiej róży, 1/2 kilograma cukru.
Sposób przygotowania: umyte owoce należy przekroić na pół i oczyścić z ziaren. Do rozgrzanego piekarnika 150 stopni wkładamy owoce do foremki i pieczemy około 8 godzin. Po upływie tego czasu owoce przekładamy do garnka, zalewamy 250 mililitrami wody i gotujemy przez 1 godzinę na małym ogniu. Gotujemy tak długo, aż owoce staną się miękkie, następnie przecieramy przez sito i ponownie gotujemy. Do owocu dodajemy cukier i w rondelku gotujemy, około 1 godziny często mieszając. Odstawiamy na 12 godzin, po czym prawie gotową konfiturę znowu gotujemy (smażymy) około 1 godziny aż zrobi się szklista. Konfiturę przekładamy do sterylnych słoiczków (można wyparzyć wrzątkiem lub wkładając do piekarnika) i gotujemy około 1/2 godziny w garnku wyłożonym np. ręcznikiem kuchennym, zalanym wodą do 3/4 wysokości. Konfiturę pozostawiamy do wystygnięcia.
2. Róża na herbatę.
Wybieramy gatunki pachnące róż dziko rosnących takich jak róża pomarszczona (Rosa rugosa Thb), róża rdzawa (Rosa rubiginosa L), róża francuska (Rosa gallica). Róża stulistna jest kwiatem najsilniej pachnącym. Kwiaty zbieramy w miejscach, gdzie powietrze nie jest zanieczyszczone, wykluczając również osiedla. Nie suszymy również kwiatów ogrodowych, które zostały spryskane różnymi preparatami i kupionych w kwiaciarniach. Kwiaty powinny być zdrowe i nie powinny być w pełni rozwinięte. Kwiaty do suszenia zawieszamy „do góry nogami” w miejscu suchym, zacienionym i przewiewnym. Suszymy od 2 do 3 tygodni. Kwiat marszczy się i ciemnieje. Zasuszone różane płatki można dodawać do herbaty. Z tak suszonych płatków nie otrzymamy herbaty o intensywnym smaku i zapachu, gdyż susz pozbawiony jest aromatów stosowanych w suszu z detalu, ale na pewno otrzymamy zdrową herbatę rozgrzewającą i wzmacniającą w stanach obniżonej odporności organizmu. Do sparzenia herbaty możemy wykorzystać również młode liście.
Płatki lub owoce dzikiej róży zalewamy gorącą wodą (nie wrzątkiem), pozostawiamy pod przykryciem na kilka godzin by napój nasiąknął aromatem. Przed spożycie można podgrzać.
3. Płatki możemy suszyć w piekarniku.
Płatki, muszą być rozsypane na blaszce tak by, nie nakładały się na siebie. Piekarnik podgrzewamy do 60 stopni i po 15-20 minutach susz jest gotowy.
Płatki róży możemy kupić jako surowiec zielarski.
4. Miód z płatkami dzikiej róży.
Składniki: 1/2 szklanki zmielonych płatków dzikiej róży, 400 gram. np. miodu lipowego.
Sposób przygotowania: płatki mielimy w młynku do kawy, dodajemy do płynnego miodu i mieszamy.
Stosowanie przy infekcjach przeziębienia i grypy: 1 łyżkę miodu ssać powoli 3-4 razy w ciągu dnia, starając się przetrzymywać przez chwilę w ustach. Miód z płatkami zażywać tak długo, jak trwa infekcja. Różany miód należy trzymać w lodówce, a przed użyciem zamieszać. Miód różany stosowany jest do wypieków, jogurtów, do słodzenia napojów. Wzmacnia organizm. działa bakteriobójczo i grzybobójczo.
Dzika róża – ciekawostki.
- Kleopatra rozsypywała płatki róż w pokojach, gdy odwiedzał ją Marek Antoniusz by silny zapach róż przypominał mu o egipskiej królowej.
- W mitologii greckiej Afrodyta (Bogini Miłości) stworzyła, czerwoną różę z krwi i łez opłakując, Adonisa.
- Odpowiednikiem greckiej Afrodyty była rzymska Bogini Wenus. Róże dla rzymian były symbolem miłości, piękna i tajemnicy.
- Angielska nazwa dzikiej róży, dog-rose oznaczała kiedyś nazwę leku na wściekliznę.
- Łacińska nazwa „sub rosa” inaczej „pod różą” oznacza poufność, tajemnicę.
- Grecy używali polnej róży jako toniku.
- Pliniusz podaje środki, które rzymianie wytwarzali z róży dzikiej, na leczenie ugryzień dzikich psów.
- Rzymskie damy obsypywały się płatkami róż po kąpieli, powieki rozjaśniały olejkami, pastylki różane używano do odświeżania oddechu.
- Róże były uprawiane w średniowiecznych ogrodach, robiono z nich lekarstwa i perfumy.
- Najstarsze skamieliny róż odkryto w Kolorado, pochodzą sprzed 35 milionów lat temu.
- Awicenna, arabski uczony, lekarz, pisarz z X wieku wyprodukował wodę różaną, zalecał galaretkę z róży jako środek przeciw pluciu krwią.
- Najstarszy na świecie krzew dzikiej róży rośnie obok katedry Hildesheim w Dolnej Saksonii w środkowych Niemczech. Posiadane dokumenty potwierdzają, że róża rośnie tam od około 400 lat.
- Owoce dzikiej róży są jednym z najbogatszych źródeł witaminy C w świecie roślin. Wystarczą 3-4 owoce, by zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na witaminę C.
- Uwaga – leków z róży powinny wystrzegać się kobiety w ciąży, gdyż leki mogą pobudzać skurcze macicy.
- Owoce róży mają 10 razy więcej witaminy C niż czarna porzeczka i 20 razy więcej witaminy C niż cytryna.
- Związki flawonowe i przeciwutleniacze znajdujące się w owocach chronią organizm przed chorobami serca.
- Przeciwzapalne właściwości owoców pomagają zapobiegać chorobie zwyrodnieniowej stawów.
- Szkodliwe, chorobotwórcze bakterie giną, w ciągu 5 minut w kontakcie, ze świeżymi płatkami.